[Review] Các món ăn từ trái vả – đặc sản ẩm thực của cố đô Huế
Cây sung có họ hàng với cây vả. Cây vối được trồng nhiều ở tỉnh Thừa Thiên-Huế và là món ăn dân dã của người dân xứ Huế.
Khi còn non quả sung có da xanh và lông mịn. Bên trong quả có một lớp cơm trắng – đó là phần dùng để chế biến món ăn. Ở Huế, sung được chế biến thành nhiều món ngon như vả trộn hến, vả trộn tôm thịt, những món ngon dân dã này được nhiều du khách ưa thích.
Ở Huế, sung được trồng nhiều ở các chùa, vườn Kim Long, Nguyệt Biều …
Cây sung dễ trồng, ít tốn phân bón và công chăm sóc. Gốc sung rất lớn, vươn cành tỏa bóng mát cả khu vườn. Lá vả to như lá sen, tán rộng. Quả sung mọc ở thân và cành, mọc thành từng chùm, mỗi chùm có hơn chục quả tươi xanh, mỗi quả to bằng nắm tay, quả vả tròn dẹt, vỏ màu xanh, có lông tơ. Quả sung mọc thành từng chùm trên cành già hoặc ở gốc thân, trên những cành riêng biệt không có lá.
Mùa vả kéo dài từ tháng 12 năm trước đến tháng 7 năm sau. Các thời điểm khác trong năm cây vẫn ra trái rải rác.
Vả trộn được coi là một trong những đặc sản quý của Huế. Để chế biến các món ăn từ quả sung, người chế biến chọn những quả không quá già, ngâm với nước có pha chút muối, vài giọt nước cốt chanh để giảm vị chát. Sau đó ép quả vả thành từng lát mỏng theo hình tròn. Ngày Tết, ở Huế, ngoài những món ăn sang trọng như giò, chả, tré … còn có những món bình dân như lá sung hầm sườn non hay giò heo hay món sườn có lợi cho phụ nữ.
Để ăn quả sung trộn ngon, người dùng không cần đũa, chén mà thường bẻ bánh tráng nướng. Cầm trên tay chiếc bánh tráng mè vàng, giòn rụm để xúc lá sung, đưa vào miệng, thực khách sẽ cảm nhận được hương vị lạ miệng, vừa mặn, vừa ngọt, vừa béo … Vị ngọt thơm của vả trộn, bánh tráng, gia vị vừa ăn. đầu lưỡi tạo nên sức hút riêng cho thực khách. Từ một món ăn dân dã, quả sung đã chinh phục được sở thích của nhiều người và tạo nên hương vị riêng cho xứ Huế.
Theo y học cổ truyền, quả sung có vị ngọt, tính bình, có tác dụng chữa táo bón, kiết lỵ, trĩ, điều kinh, lợi tiểu, tốt cho người ăn kiêng vì nhiều chất xơ, ít năng lượng (100g sung khô cho 250kcal).
Không chỉ chế biến quả sung thành một đặc sản ẩm thực với nhiều món ăn hấp dẫn du khách, ở Huế còn có một số cơ sở chế biến quả sung thành một món chè độc đáo, đó là chè vả. Chè vằng không sử dụng hương liệu, phụ gia, chất bảo quản (có thể uống với đường phèn hoặc đường cát). Nhiều món ăn chế biến từ quả sung đã trở thành đặc sản của vùng đất Cố đô.