Đá đụng vào thứ nhuyễn thể ăn được là sứa, lại ở Huế, trong đầu tôi dễ nghĩ đến nước hơn, nhất là nước chấm, cũng bùi bùi khi pha với chén nước mắt quê hương. Từ làng Chuồn đến vương vấn hay Giọt nước mắt rơi từ tình yêu của Kim Long. Thay đổi chủ đề thành sứa là khác nhau. Còn có cảm giác nuốt nước bọt – một cách hiểu theo phương ngữ Huế khi đọc âm “én” thành “nour” vì đặc điểm của món ăn không kém phần thú vị này. Còn sứa, dễ rùng mình, nổi da gà khi nghĩ đến việc sứa lửa vô tình chạm phải khiến toàn thân ngứa ngáy, bỏng rát khi bơi dọc bờ biển quê hương.
Kỹ thuật đánh cá điêu luyện gợi nhớ đến nghề đặc biệt của cư dân làng Phao Vông, Huế.
Sứa không ăn được, nguy hiểm và độc, nhưng sứa biển ở đây được coi là món quà biển cả mà thiên nhiên ban tặng cho tất cả các vùng biển ven bờ, từ Đá Bạc – Cà Mau, đến Nha Trang, miền Bắc. có Huế, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa… Cứ đến tháng 2 đến tháng 5, sứa nổi theo con nước vào gần bờ, công việc của ngư dân là thong thả chế biến sứa vào vùng đất mới, chế biến các món ăn ngon để dày. hải sản.
Nói qua một chút về việc bắt sứa, món này mới được thưởng thức khoảng chục năm nay, trước đó ngư dân gặp sứa là ghét. Một mẻ lưới, một đêm giã cào, mấy ngày ròng ròng … hễ mắc lưới là gương mặt ngư dân trở nên buồn bã, ủ rũ chẳng khác gì người nông dân miền núi đối mặt với cảnh điêu tàn. bò – trâu – gà – chó băng giá rét buốt mùa đông. Sứa lúc đó chưa được ăn, chỉ thấy tác hại của nó, đó là nó chiếm hết tôm cá, thậm chí có con khổng lồ 50-70 kg bị nước đẩy đến xé lưới. Sứa mắc trong lưới lâu ngày, để qua ngày, tỏi thối, bốc mùi, vừa ô nhiễm lưới, vừa mệt cho công đoạn dọn vệ sinh. Rốt cuộc, sứa từng là sinh vật không được chào đón trong đội.
Cảnh sinh hoạt nhộn nhịp của ngư dân phá Tam Giang vào mùa sứa.
Rồi đến một ngày, một ngày… khi nguồn tôm cá ngày càng cạn kiệt, sứa biển vẫn thừa, người câu cá nghĩ ra cách giải quyết và có lẽ thực sự bất ngờ khi sứa mồi không hề tệ. Vì vậy sứa được xếp vào danh sách đánh bắt, không còn bị lập lờ như trước.
May mắn thay, đến Huế vào mùa sứa tháng 5, tôi theo chân ngư dân ra đầm để mong “thực” được một trận sứa khác hẳn ở đất liền. Con thuyền lênh đênh ở nơi từng được mệnh danh là hiểm trở vào thời chúa Nguyễn, nay êm ả như lời ru. Đi tìm sứa như lạc vào niềm vui sướng bởi khung cảnh của tiếng sáo, những hình ảnh sinh hoạt nhộn nhịp, bình dị, thân thuộc nơi đầm phá… khiến chuyến đi thêm phần thú vị. Thuyền ra đến vùng nước sâu cửa biển, sóng hơi hiền, phía xa, những ngư dân đáy đang miệt mài gỡ lưới. Khi đến gần hơn, tôi nhận ra dưới đáy lưới có rất nhiều sứa. Mỗi con cá nhẹ cũng phải trên chục ký, có con phải khoảng 30 – 40 kg vì phải hai đôi tay khỏe của ngư dân mới nhấc được sứa từ lưới lên thuyền.
Bẫy sáo, một cách đánh bắt truyền thống trên mặt nước phá Tam Giang.
Điểm qua một chút về hình dáng bên ngoài của sứa ăn được, điểm dễ nhận biết là thân hình tròn, lấm tấm những đốm đen, nâu, đỏ trông giống như hạt vừng nhìn từ xa. Phần cơ thể đó gọi là ô sứa, trước khi biết đến món sứa biển, người đánh cá khi bắt sứa lên bờ đã xả thịt, làm “lông”, chỉ lấy chân – tay, ô về Hà Bá. Tuyển được một con sứa lưới nặng gần 20kg đưa lên thuyền, ngư dân đi cùng rút con dao giấu dưới thuyền, chắc để lâu không dùng, gặp nước lợ nên rỉ sét, đau quá. nhìn bẩn nhưng bảo vẫn dùng thái mỏng, băm nhỏ rất ngọt.
Chỉ một vài nhát chém khéo léo và điêu luyện, phần dây dù của sứa đã bị bung ra, để lộ bộ đồ nhầy nhụa, mỡ vàng, vài con cá to bằng đầu ngón tay bị sứa giết chết trong bữa sáng ở đầm. Những thứ dơ bẩn trong lòng sứa, làm sạch, rửa vài lần với nước, phát hiện ra một khối mềm, trong như thạch rau câu ngon, nặng khoảng 3 kg bằng chân và tay của sứa. và giữ; toàn bộ phần con dù, linh tinh đi kèm, người câu lại với nước nên sứa đã hoàn thành sơ chế, búng sơ qua chưa đầy 5 phút.
Sứa theo con nước vào lưới được ngư dân “vận chuyển” lên thuyền.
Cảm thấy xót xa khi thấy chiếc ô sứa xinh đẹp bị biến thành phế thải, hỏi người đánh cá tại sao lại không dùng đến, anh ta cười khà khà: “Ăn không hết thì dùng phần đó, nếu đi với chúng tôi thì có. đủ để ăn chân sứa ”. . Hóa ra, chân sứa là phần ngon nhất, có giá trị nhất của sứa. Hỏi cách làm và phát hiện ra đó là món sứa, thực sự không dễ chút nào. Đơn giản chỉ cần làm một bát muối tiêu chanh, một miếng chân sứa, cắt khúc cỡ ngón tay, chấm vào muối tiêu, chấm vào miệng: chua ùa vào, mặn thì mềm, mát. , nhai đi nhai lại đã thấy mùi vị nổi bật, dư vị ngọt ngào đọng lại quanh vòm họng, chưa kịp lắng xuống thì sứa đã lọt thỏm trong bụng. Chưa rút hết mép mà bàn tay đã động lại đòi thêm miếng.
Chế biến sứa tươi ngay trên thuyền.
Đã ăn các loại sứa, nhưng thực ra khi tiếp cận sứa từ đầm, đưa lên thuyền, làm “lông”, chế biến theo kiểu dân dã nhất thì sứa được “ngâm” cũng vào lúc tươi nhất. Món hải sản phá Tam Giang này rất ấn tượng. Nhưng khoảnh khắc ban đầu đó dù cao đến mấy cũng chỉ là khúc dạo đầu, chưa đạt đến đỉnh cao. Vì cùng một miếng chân sứa nên khi về đến đất liền, tôi cho thêm chén ruốc Huế, vài lát sung sống, vài cọng rau thơm (phải là loại rau Huế mới có vị cay nồng, thơm nồng), bạc hà. lá, một chiếc bánh. Mè nướng giòn, một chén đậu phộng, hành tây thái sợi … cắt nhỏ, kèm theo đủ các hương vị kể trên, chấm vào bát mắm tôm … không cần lan man, chỉ biết cho. chắc niềm yêu thích món sứa Huế từ đó mà ra.
Vì vậy, khi có dịp gặp gỡ trộn đều các loại sứa muối, sứa khắp miền biển thì vẫn không thể quên món sứa Huế một thời tháng năm.
Nguồn: bài và ảnh: Nguyễn Đình / nguoidothi.net.vn