[Review] Ô Lâu, dòng sông của những ngôi làng cổ

Ô Lâu, con sông chia cắt hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế. Cách dãy Trường Sơn hùng vĩ một dặm dài, trước khi ra biển lớn, dòng sông đã bồi đắp, mang lại sự trù phú cho vùng đất và dân cư hai bên bờ. Sự bồi đắp ấy không chỉ là quả ngọt của cây trái mà còn là tinh hoa văn hóa …

Phía Ni sư Phước Tích, phía Mỹ

Từ núi rừng Trường Sơn, ở độ cao xấp xỉ 905m, nhờ sự góp sức của các dòng suối nhỏ, dòng Ô Lâu từ thượng nguồn đổ ra biển. Có thể nói Ô Lâu là con sông có sự thay đổi dòng chảy nhiều nhất trong tất cả các con sông ở Thừa Thiên-Huế.

Ban đầu, sông chảy theo hướng Tây Nam – Đông Bắc, khi đến thị trấn Phò Trạch, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên-Huế, sông bắt đầu chuyển hướng Đông Nam-Tây Bắc cho đến khi đến Phước Tích thì chuyển hướng từ Tây Nam. về phía đông bắc cho đến Vân Trình sẽ chuyển hướng tây bắc đông nam và đổ ra phá Tam Giang tại cửa Lăk.

Một góc sông Ô Lâu nhìn từ bến Lộ của làng cổ Phước Tích. Ảnh: NGUYỄN ĐẮC THÀNH.

Trước khi hòa với hệ thống phá Tam Giang để ra biển lớn, dòng sông này cũng đã làm nên những làng quê trù phú hai bên bờ. Làng cổ Phước Tích của Thừa Thiên-Huế và Hội Kỳ của tỉnh Quảng Trị là những “di sản” mà dòng sông này để lại trong thời gian trước khi hòa vào biển cả.

Phước Tích là một làng cổ thuộc xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, Thừa Thiên-Huế. Ngôi làng này đã có hơn 100 năm, thuộc hàng những làng cổ nổi tiếng của Việt Nam. Dưới tán cây cổ thụ, bên dòng sông Ô Lâu, Phước Tích hiện lên như một hình ảnh vốn có của làng quê Việt Nam.

Với hơn 30 ngôi đình có tuổi đời trên 100 năm, Phước Tích được đánh giá là một trong những ngôi làng cổ có giá trị văn hóa nghệ thuật hàng đầu Việt Nam. Cùng với đó, gốm Phước Tích cũng là một trong những sản phẩm mang lại nét văn hóa cho làng cổ này.
Bên dòng sông Ô Lâu trong xanh, những làng quê trù phú, đủ lâu đời mọc lên hai bên mặt hướng ra sông và được hưởng sự ưu ái của thiên nhiên đất trời. Dòng sông Ô Lâu hùng vĩ, uốn mình và bao lần đổi dòng, sự bồi đắp mà dòng sông để lại cho vùng đất này cũng không ít. “Bên này Phước Tích, bên Hội Kỳ”, là cách mà người dân nơi đây thường gọi như vậy để hướng dẫn du khách về hai ngôi làng cổ này.

“Thực ra là hai thôn cùng hướng nhưng do sông uốn lượn nên hai thôn nằm hai bên sông” – ông Lê Trọng Diễn – một người dân sống tại thôn Phước Tích cho biết.

Cũng như những ngôi nhà cổ ở Phước Tích, kiến ​​trúc quần thể nhà cổ ở Hội Kỳ được xây dựng theo kiểu nhà 3 gian, 2 chái; hoặc 1 gian, 2 chái và tương ứng với nó là số lượng trụ 48 hoặc 24, tùy theo kinh tế của mỗi gia đình.

Những ngôi nhà cổ ở Phước Tích có kiến ​​trúc khá giống với những ngôi nhà cổ ở Hội Kỳ. Ảnh: NGUYỄN ĐẮC THÀNH

Tích Khánh Đường (tụ điểm vui chơi) là ngôi nhà cổ của ông Dương Văn Mạnh, được xây dựng từ năm 1889 (triều vua Thành Thái), tính đến nay đã 120 năm. Là thế hệ thứ 4 sinh sống và chăm lo hương khói trong ngôi nhà cổ này, ông Mạnh hiểu hơn cả giá trị mà ngôi nhà mang lại cho gia đình và làng xóm.

Nhà được chống bằng 48 cột gỗ mít đường kính khoảng 30cm / cột. Gian giữa là nơi thờ tự, ban thờ có đầy đủ các đồ cổ như đỉnh đồng, bát hương, chân đèn và lọ hoa, hoành phi… phù hợp với kiến ​​trúc và trang trí của chùa.

Nhà cổ Hội Ký và nhà cổ Phước Tích đã góp phần tạo nên nét cổ kính với nhiều tầng văn hóa cho đôi bờ sông Ô Lâu. Những ngôi nhà cổ Hội Ký với nhà thờ họ, mái đình, cây đa nghiêng mình bên dòng sông Ô Lâu xanh biếc luôn là nơi những người con xa quê nhớ về cội nguồn.

Những công trình kiến ​​trúc cổ, những ngôi làng hàng trăm năm tuổi đã gợi nên cấu trúc kiến ​​trúc liên hoàn của một cộng đồng dân cư sinh sống ở đó, nó thể hiện bản sắc văn hóa của cộng đồng cư dân trên một vùng đất nhỏ. khu vực.

Hai ngôi làng, hai số phận

Hai làng nằm trên cùng một con sông, cùng hướng về một phía. Mỗi ngôi làng mang một nét đẹp và nét văn hóa riêng, nhưng hai ngôi làng này lại mang hai số phận khác nhau.

Với gần 30 ngôi đình cổ, được làm theo kiến ​​trúc nhà vườn Huế, tuy nhiên từ nhiều năm nay, làng Hội Kỳ không được mệnh danh là làng cổ, đó chỉ là cách gọi từ lâu đã trở thành quen thuộc của người dân. Các cơ quan chức năng vẫn đang nỗ lực hết sức để làng được công nhận. Nhưng rồi, hơn 10 năm, ý tưởng đó vẫn nằm trên giấy, không bị ai làm cho kinh ngạc.

Giờ đây, ở Hội Kỳ chỉ còn lại một số ngôi nhà mang kiến ​​trúc đình cổ, cùng những hàng chè đặc trưng của người Hoa. Ảnh: NGUYỄN ĐẮC THÀNH.

“Nhìn Phước Tích, tôi thương Hội Kỳ” – câu nói thấm thía được người dân Hội Kỳ dùng để so sánh hai làng. Ông Dương Quang Mẫn – Bí thư Chi bộ Hội Kỳ, cho biết nhiều lần làng cũng xúc động lên trao bằng công nhận Hội Kỳ là làng cổ để có hướng bảo tồn những nét văn hóa, ngôi đình truyền thống. lần nữa.

“Hơn 10 năm qua, chúng tôi luôn có những đề xuất, thậm chí làm trước hồ sơ để trình cấp trên công nhận Hội Kỳ là làng cổ. Từ lâu, cái tên làng cổ ấy chỉ là người dân và du khách gọi chứ chưa chính danh. Phước Tích của Huế không xa làng Hội Kỳ của chúng tôi nhưng làng đó đã được công nhận là làng cổ từ lâu rồi ”- ông Mẫn trầm ngâm.

Khác với nỗi buồn của Hội Kỳ, làng cổ Phước Tích, tỉnh Thừa Thiên-Huế, đang được đầu tư bài bản, những ngôi nhà mái tôn dột nát đã được tu sửa đàng hoàng. Khung cảnh yên bình với những hàng cây cổ thụ, bến nước… gần như được giữ nguyên. Chính quyền nơi đây cũng tổ chức các lễ hội hàng năm trong suốt Lễ hội để thu hút du khách đến tham quan.

Những ngôi đình cổ của làng Phước Tích đã được trùng tu, sửa sang lại để phục vụ du lịch. Ảnh: NGUYỄN ĐẮC THÀNH.

Ông Lê Trọng Diễn cho rằng, việc chính quyền đầu tư, trùng tu cho những ngôi nhà cổ ở đây là rất đúng đắn. Mỗi năm, Phước Tích cũng đón hàng nghìn lượt khách đến đây tham quan. Ban quản lý làng cổ Phước Tích cũng có kế hoạch xây dựng các dịch vụ du lịch, kết nối các địa điểm khác để thu hút du khách.

Nhưng bên cạnh bia sông, những ngôi nhà cổ có kiến ​​trúc rất đẹp của làng Hội Kỳ, tỉnh Quảng Trị ngày càng được xây dựng bằng những ngôi nhà bê tông bên cạnh kiến ​​trúc và không gian xưa. Ảnh: NGUYỄN ĐẮC THÀNH.

Trên cùng một dòng sông, hai làng quê nhìn về một hướng và được phù sa bồi đắp một dòng sông. Bên này Phước Tích, bên Hội Kỳ, sự tương đồng này tạo nên hai làng cổ bên dòng Ô Lâu, cũng có đình, bến nước, cây cổ thụ … Tuy nhiên, hai làng đều có tuổi đời hàng trăm năm. . năm có hai số mệnh khác nhau. Khi bên kia Phước Tích đang được bảo tồn đúng hướng thì bên này Hội Kỳ đang trên đà lụi tàn do bê tông hóa.

Nguồn: Thegioitiepthi.vn